ए टिभी न्युज नेपालको विशेष रिपोर्ट

अफजल खान / बर्दिया /बर्दियामा थारु,मधेसी, मुस्लिम, पहाडी र अन्य विविध समुदायको समृद्ध सांस्कृतिक इतिहास बोकेको बर्दिया जिल्ला पछिल्ला वर्षहरूमा मौलिक परम्परा, भाषा, र संस्कार गुमाउने अवस्थामा पुगेको छ। नयाँ पुस्ता आधुनिक प्रवाहमा तानिँदै गर्दा स्थानीय संस्कृति संरक्षण संकटमा परेको देखिन्छ।

 कहाँ हराउँदैछ मौलिकता

थारु परम्परागत नाच–गान (जुमरा, माघी नृत्य) हराउँदै गएका छन्।

थारु, अवधी, उर्दू भाषाको प्रयोग दैनिक जीवनमा घट्दो क्रममा छ।

मौलिक भेषभूषा र खानपान को स्थान आधुनिकता र ‘ब्राण्डेड’ जीवनशैलीले लिँदैछ।

मौलिक पर्वहरू (जस्तै दशै,माघी, इद, होली, धान दिवस) पनि अब औपचारिक कार्यक्रमजस्तो मात्र सीमित हुँदै गएका छन्।

स्थानीय बासिन्दाको आवाज

गेरुवा गाउँपालिकाका एक जेष्ठ नागरिक भन्छन्:

> “पहिला गाउँमा माघी आयो भने सात दिन नाचगान हुन्थ्यो, अहिले मोबाईल हेर्छन्, न त नाचगान हुन्छ, न बच्चा नातिहरूलाई थारु भाषा बोल्न आउँछ।”

 किन हराउँदैछ मौलिकता?

आधुनिक प्रविधिको प्रभाव र सामाजिक सञ्जालको लत

विद्यालयमा मातृभाषा र लोकसंस्कृतिको शिक्षा नहुनु

पर्यटन विकासमा सांस्कृतिक पक्षको उपेक्षा

सरकारको नीति तथा बजेटमा संस्कृति संरक्षण प्राथमिकता नपाउनु

 के गर्न सकिन्छ? समाधानका उपायहरू

1. विद्यालयमा ‘लोकसंस्कृति शिक्षा’ अनिवार्य
— स्थानीय लोकनृत्य, गीत, कथा, खानपान, र इतिहास विषय समावेश गर्नुपर्ने।

2. संस्कृति संरक्षण कोष स्थापना
— स्थानीय तहले हरेक वर्ष छुट्टै बजेट राखी भाषा, कला र परम्पराको पुनरुत्थानमा लगानी गर्नुपर्छ।

3. वार्षिक मौलिक संस्कृति महोत्सव
— थारु, मुस्लिम, अवधी, पहाडी सबै समुदायको साझा साँस्कृतिक उत्सवले पहिचान बचाउन मद्दत गर्छ।

4. सञ्चारमाध्यमबाट प्रचार–प्रसार
— स्थानिय रेडियो, टेलिभिजन र अनलाइन मिडियामा लोककथा, मौलिक गीत, परम्परागत अभ्यास प्रसारण।

 निष्कर्ष

संस्कृति गुमाउनु भनेको पहिचान गुमाउनु हो। बर्दिया जस्तो विविधताले भरिएको जिल्लाले आज नै मौलिकता जोगाउनेतर्फ ध्यान नदिए, भोलिको पुस्ताले आफ्नो इतिहास केवल किताबमा मात्र पढ्नेछन्। अब आवश्यकता छ — संवेदनशील सरकार, सक्रिय समुदाय र सजग सञ्चारमाध्यम।